Aeneas: Η νέα AI τεχνολογία της Google DeepMind που «διαβάζει» αρχαίες λατινικές επιγραφές
Μια πραγματική επανάσταση στην ιστορική έρευνα φέρνει η Google DeepMind, παρουσιάζοντας ένα νέο, προηγμένο σύστημα AI που φιλοδοξεί να βοηθήσει ιστορικούς και αρχαιολόγους να αποκρυπτογραφήσουν το νόημα και το πλαίσιο πίσω από φθαρμένες αρχαίες λατινικές επιγραφές.
Το εργαλείο, με το όνομα Aeneas, αποτελεί μια τεχνολογική καινοτομία που μπορεί να αναλύει λέξεις χαραγμένες σε πέτρα που έχει υποστεί τη φθορά του χρόνου, για να προσδιορίσει με ακρίβεια πότε και πού δημιουργήθηκαν.
Αποτελεί την εξέλιξη του προηγούμενου αρχαιολογικού εργαλείου της Google, του Ithaca, το οποίο χρησιμοποιούσε επίσης βαθιά μάθηση (deep learning) για να ανασυνθέσει αρχαία ελληνικά κείμενα. Παρόλο που το Ithaca και το Aeneas μοιράζονται παρόμοιες αρχιτεκτονικές, το Aeneas υπόσχεται να προσφέρει στους ερευνητές ακόμη πιο ισχυρές αφετηρίες για την ανάλυσή τους.
Πώς το AI ξεκλειδώνει τα μυστικά των επιγραφών;
Για να πετύχει τον στόχο του, το Aeneas επεξεργάζεται τμηματικές μεταγραφές μιας επιγραφής μαζί με μια ψηφιοποιημένη, σαρωμένη εικόνα της. Αξιοποιώντας αυτά τα δεδομένα, το προηγμένο σύστημα AI:
- Προτείνει πιθανές χρονολογίες και γεωγραφικούς τόπους προέλευσης για τη χάραξη.
- Προσφέρει τις πιθανότερες συμπληρώσεις για τυχόν κείμενο που λείπει λόγω φθοράς.
Για παράδειγμα, μια πλάκα που έχει υποστεί φθορά στην αρχή και το σωζόμενο κείμενο είναι «...us populusque Romanus», θα ωθούσε το Aeneas να υποθέσει με υψηλή βεβαιότητα ότι η λέξη Senat προηγείται, ανασυνθέτοντας την εμβληματική φράση Senatus populusque Romanus, δηλαδή «Η Σύγκλητος και ο λαός της Ρώμης».
Η δύναμη της διασταύρωσης δεδομένων
Αυτή η διαδικασία είναι παρόμοια με τον τρόπο λειτουργίας του Ithaca. Ωστόσο, το Aeneas κάνει ένα βήμα παραπέρα: διασταυρώνει το κείμενο με μια τεράστια βάση δεδομένων που περιέχει σχεδόν 150.000 επιγραφές, οι οποίες προέρχονται από κάθε γωνιά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, από τη σημερινή Βρετανία έως το σημερινό Ιράκ.
Σκοπός είναι να προσφέρει πιθανούς παραλληλισμούς — δηλαδή, άλλες καταγεγραμμένες λατινικές επιγραφές που περιέχουν παρόμοιες λέξεις, φράσεις και συντακτικές δομές.
Η αξία της εξειδικευμένης AI τεχνολογίας
Αυτή η εξειδικευμένη βάση δεδομένων, μαζί με χιλιάδες εικόνες επιγραφών, αποτελεί το σύνολο δεδομένων εκπαίδευσης για το βαθύ νευρωνικό δίκτυο του Aeneas.
Κρίσιμη Παρατήρηση: Αν και ο αριθμός των 150.000 δειγμάτων είναι εντυπωσιακός για την επιγραφική, ωχριά μπροστά στα δισεκατομμύρια έγγραφα που χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση γιγαντιαίων γλωσσικών μοντέλων γενικού σκοπού, όπως το Gemini της Google.
Πολύ απλά, δεν υπάρχει επαρκής αριθμός ψηφιοποιημένων επιγραφών υψηλής ποιότητας για να εκπαιδευτεί ένα γλωσσικό μοντέλο γενικής χρήσης σε μια τόσο εξειδικευμένη αποστολή. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, εξειδικευμένες λύσεις AI όπως το Aeneas είναι απολύτως απαραίτητες.
Αντίστοιχες καινοτομίες ανοίγουν τον δρόμο για το μέλλον της ιστορικής και αρχαιολογικής έρευνας, επιτρέποντας στους ειδικούς, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, να ξεκλειδώσουν τα μυστικά του παρελθόντος με πρωτοφανή ταχύτητα και ακρίβεια.